در بررسی آمارهای موجود در مورد میزان اعدام در کشورهای مختلف، به نسبت جمعیت کشورهای متهم به اعدام، ایران در مقام نخست قرار دارد.
تدوین‌گران قوانین جزایی در طول تاریخ همواره قانون مجازات را برپایه خطا و کیفر برای تنیبه فرد و عبرت گرفتن سایر افراد جامعه پیش بینی و تنظیم کرده‌اند، آن‌ها کمتر به نحوه تاثیرگذاری مجازات برای جلوگیری از تکرار و بازتولید خطای صورت گرفته توجه کرده‌اند. در کتب قوانین مجازات، خطاهای صورت گرفته از کوچک‌ترین تا برزگترین‌شان دارای مجازات‌های خاصی هستند. یکی از شدید‌ترین مجازات‌های پیش بینی شده در قانون مجازات، مجازات مرگ برای فرد خاطی است. مجازات مرگ از بدو پیدایش حیات بشر وجود داشته است اما کیفیت و نحوه اجرای آن براساس نوع جرم، شرایط و طبقه اجتماعی فرد متهم تعیین و اجرا می‌شد. بندهای نوشته شده در قانون مجازات مرگ براساس سنت‌های باقی مانده از گذشته تنظیم شده که با گذشت زمان به آن رنگ و بوی مذهبی، اجتماعی و سیاسی داده شده است.
اگر به جرائمی که در طول تاریخ، به صدور مجازات مرگ منجر شده‌اند نگاهی گذار بیاندازیم شاهد خواهیم بود که دلایل صدور این مجازات‌ها تفاوت چندانی با احکام مجازات مرگ در کشورهایی نظیر ایران ندارند.
جرائمی که در طول تاریخ تاکنون برای آن‌ها مجازات مرگ در نظر گرفته شده به شرح ذیل هستند: زنا (رابطه خارج از ازدواج، خیانت به همسر)، هتک ناموس (تجاوز به عنف)، اخذ رشوه، راهزنی، عدم تسلیم مخالفان حکومت، احتکار، خیانت به وطن، لواط، قتل، ربودن اشخاص، جادوگری، عقیدتی، خوردن شراب، سرقت و...
اما اشکال اجرای مجازات مرگ در تاریخ چگونه بوده است؟ با هم، نحوه اجرای این احکام را مرور می‌کنیم.
خوراندن زهر (تزریق مواد سمی به بدن)، گردن زدن، سوزندان، غرق کردن، سنگسار، بستن به اسب سرکش، مصلوب کردن، شمع آجین کردن، فروریختن دیوار بر روی محکوم، دریدن شکم محکوم، آویزان کردن از پا و تکه تکه بدن محکوم، کندن پوست بدن، زنده در آب جوشان انداختن، پرتاب از بلندی، مثله کردن، زنده به گور کردن، زجر کش کردن، صندلی الکترونیکی، خفگی باز گاز و ده‌ها روش غیرانسانی دیگر.
در طول سال‌های گذشته تاکنون، قوانین و مجازات‌های ثبت شده در نتیجه پیشرفت‌های فرهنگی، علمی و تلاش‌های فعالان اجتماعی و سیاسی دچار تغییرات خاصی شده‌اند. ظهور جنبش‌های فلسفی و انتشار افکار نوین در قرن هجدم میلادی را باید در زمره نخستین قدم‌ها برای مخالفت با مجازات اعدام دانست، روندی که تاکنون نیز ادامه داشته است، تلاشی که هر زمان براساس شرایط و موقعیت اجتماعی و سیاسی فراز و نشیب‌های بسیاری داشته و با تغییر جهت حرکت، مسیر خود را به سوی هدف اصلی خود ادامه داده است.
این حرکت‌ها، زمانی خواستار لغو مجازات اعدام شدند و زمانی، بخش خاصی چون اعدام زندانیان سیاسی و یا کودکان را مورد هدف قرار داده است. این جنبش‌های اجتماعی توانستند با تاثیرگذاری، قوانین جزایی جوامع مختلف را تغییر دهند، به طوری که مجازات اعدام اکنون در بسیاری از کشور‌ها لغو و یا به حالت تعلیق درآمده است اما این حکم به عنوان یک مجازات هنوز در کتاب قانون بسیاری از کشور‌ها به ویژه خاورمیانه ثبت است.
بر پایه آمارهای موجود، مجازات اعدام در همه کشورهای اروپایی، به جز کشور بلاروس، لغو شده است. این مجازات در ۱۴۱ کشور جهان یا از نظر قانونی لغو شده است یا در عمل اجرا نمی‌شود. مجازات مرگ در ۱۷ ایالت آمریکا لغو شده است در حالی که هنوز در ۵۸ کشور جهان حکم مجازات اعدام اجرا می‌شود ازجمله ایران که به همراه کشورهای چین و عربستان رکورد دار شمار اعدام است.
اما مجازات‌ها در ایران براساس قانون مجازات اسلامی به چهار بخش حد، قصاص، دیه و تعزیر تقسیم می‌شوند. همچنین براساس آئین نامه نحوه اجرای احکام قصاص، رجم، قتل، صلب، اعدام و شلاق. موضوع ماده ۲۹۳ قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور کیفری که به تصویب هاشمی شاهرودی، رئیس قوه قضائیه وقت رسیده است نحوه اجرای مجازات مرگ در ایران را چنین تعیین کرده است: دارزدن، تیرباران، اتصال الکتریسته، سنگسار، صلب.
برای بسیاری از جرائم در ایران، حکم مرگ صادر می‌شود ازجمله، اقدام علیه امنیت ملی، فساد فی الارض، تکرار جرم مانند خوردن شراب بعد از چهار بار یا سرقت مکرر، محاربه، تجاوز، اکراه، آدم ربایی، اغفال، لواط (همجنس گرایی)، سب نبی، قتل، نشر اکاذیب، اخلال در نظم اقتصادی کشور، تخریب اموال خصوصی یا عمومی، تولید و پخش مواد مخدر، اخلال در نظم عمومی کشور و قیام مسلحانه علیه نظام.
با توجه به جرائم و مجازات تعیین شده در قوانین جزایی جمهوری اسلامی باید گفت که فهرست جرائم محکوم به حکم اعدام در ایران دربرگیرنده بسیاری از جرائم می‌شود. براین اساس، صف منتظرین مجازات مرگ، هر روز می‌تواند طولانی‌تر از گذشته تشکیل شود. بنابراین می‌بینیم که آمار اعدام در این کشور، هر سال بیشتر از سال پیش ثبت می‌شود.
برپایه آمارهای منتشر شده ازسوی نهاد‌های بین المللی، کشور چین بالا‌ترین میزان مجازات اعدام را به خود اختصاص داده است و ایران نیز در جایگاه دوم ایستاده است اما چنانچه این ارقام را به نسبت جمعیت در ایران و چین مقایسه کنیم به این حقیقت پی می‌بریم که ایران مقام نخست مجازات اعدام را داراست.
برپایه آخرین گزارش احمد شهید، گزارش‌گر ویژه امور حقوق بشر در ایران در فاصله زمانی ژوئیه‌ی ٢٠١٣ و ژوئن ٢٠١۴، دست کم٨۵٢ تن در ایران اعدام شده‌اند. این گزارش، نشان دهندە افزایش نگران کنندە مجازات اعدام نسبت به سال گذشته است. بنابراین گزارش، ایران همچنین به اعدام مجرمان نوجوان ادامه داده است به طوری که تنها در سال ٢٠١۴، هشت نفر که گمان می‌رود در زمان وقوع جرم در سنین زیر ١٨ سال بودند اعدام شده‌اند.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر